Monday, December 5, 2011

Nakshatra नक्षत्र

नक्षत्र

नक्षत्र आकाश मा तारा-समूह लाई भनिन्छ । साधारणतः यो चन्द्र पथ संग संबन्धित छ, तर कुनै पनि तारा समूह लाई नक्षत्र भन्न सकिन्छ । ऋग्वेद मा एक स्थान मा सूर्य लाई पनि नक्षत्र भनिएको छ। अन्य नक्षत्र हरू मा सप्तर्षिअगस्त्य पनि आउँछन । नक्षत्र सूची अथर्ववेद, तैत्तिरीय संहिता, शतपथ ब्राह्मण तथा लगध को वेदाङ्ग ज्योतिष मा भेटिन्छ । नक्षत्र संख्या को बारे मा सबै ले २७ नक्षत्र र अभिजित (Abhijit)(α, ε and ζ Lyrae - Vega - उत्तराषाढ़ा और श्रवण मध्ये) सहित २८ नक्षत्र रहेको एकमत ले स्वीकारेको पाइन्छ तर ज्योतिष मा केवल २७ नक्षत्र को प्रयोग हुन्छ । चन्द्रमाले पृथ्वीलाई घुम्ने अवधिको आधारमा नक्षत्र गणना गरिन्छ। एउटा नक्षत्र चार पाउमा विभाजित हुन्छ र एक एक पाउसँग एक एक अक्षर सम्बन्धित हुन्छन्। यस्ता नौ अक्षरहरू एउटा राशीभित्र समेटिएका हुन्छन। यिनै कुनै एउटा अक्षरबाट जातकको नाम राखिन्छ। बाह्र राशीका जम्मा १०८ वटा अक्षरले सबै मानिसको नाम जुराउँदछ! यसप्रकार जातकको राशी पूर्वीय परम्परामा चन्द्रमाको आधारमा निर्धारण हुन्छ। तर पश्चिमी परम्परामा सूर्यको आधारमा निर्धारण हुन्छ। [१]

अश्विनी, आश्लेषा, मघा, ज्येष्ठा, मूल तथा रेवती -यी छ ,गंडमूल संज्ञक नक्षत्र हुन । यस मा अश्विनी, मघा तथा रेवती लाई सानो मूल तथा आश्लेषा, ज्येष्ठा र मूल नक्षत्र लाई ठूलो मूल अर्थात अधिक हानिकारक मानिन्छ ।

# नाम देवता पाश्चात्य नाम मानचित्र स्थिति
1 अश्विनी (Ashvinī) केतु β and γ Arietis Aries constellation map.png 00AR00-13AR20
2 भरणी (Bharanī) शुक्र (Venus) 35, 39, and 41 Arietis Aries constellation map.png 13AR20-26AR40
3 कृत्तिका (Krittikā) रवि (Sun) Pleiades Taurus constellation map.png 26AR40-10TA00
4 रोहिणी (Rohinī) चन्द्र (Moon) Aldebaran Taurus constellation map.png 10TA00-23TA20
5 मॄगशिरा (Mrigashīrsha) मङ्गल (Mars) λ, φ Orionis Orion constellation map.png 23TA40-06GE40
6 आद्रा (Ārdrā) राहु Betelgeuse Orion constellation map.png 06GE40-20GE00
7 पुनर्वसु (Punarvasu) बृहस्पति(Jupiter) Castor and Pollux Gemini constellation map.png 20GE00-03CA20
8 पुष्य (Pushya) शनि (Saturn) γ, δ and θ Cancri Cancer constellation map.png 03CA20-16CA40
9 अश्लेशा (Āshleshā) बुध (Mercury) δ, ε, η, ρ, and σ Hydrae Hydra constellation map.png 16CA40-30CA500
10 मघा (Maghā) केतु Regulus Leo constellation map.png 00LE00-13LE20
11 पूर्वाफाल्गुनी (Pūrva Phalgunī) शुक्र (Venus) δ and θ Leonis Leo constellation map.png 13LE20-26LE40
12 उत्तराफाल्गुनी (Uttara Phalgunī) रवि Denebola Leo constellation map.png 26LE40-10VI00
13 हस्त (Hasta) चन्द्र α, β, γ, δ and ε Corvi Corvus constellation map.png 10VI00-23VI20
14 चित्रा (Chitrā) चित्रगुप्त Spica Virgo constellation map.png 23VI20-06LI40
15 स्वाती (Svātī) राहु Arcturus Bootes constellation map.png 06LI40-20LI00
16 विशाखा (Vishākhā) बृहस्पति α, β, γ and ι Librae Libra constellation map.png 20LI00-03SC20
17 अनुराधा (Anurādhā) शनि β, δ and π Scorpionis Scorpius constellation map.png 03SC20-16SC40
18 ज्येष्ठा (Jyeshtha) बुध α, σ, and τ Scorpionis Scorpius constellation map.png 16SC40-30SC00
19 मूल (Mūla) केतु ε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ and ν Scorpionis Scorpius constellation map.png 00SG00-13SG20
20 पूर्वाषाढा (Pūrva Ashādhā) शुक्र δ and ε Sagittarii Sagittarius constellation map.png 13SG20-26SG40
21 उत्तराषाढा (Uttara Ashādhā) रवि ζ and σ Sagittarii Sagittarius constellation map.png 26SG40-10CP00
22 श्रवण (Shravana) चन्द्र α, β and γ Aquilae Aquila constellation map.png 10CP00-23CP20
23 श्रविष्ठा (Shravishthā) or धनिष्ठा मङ्गल α to δ Delphinus Delphinus constellation map.png 23CP20-06AQ40
24 शतभिषा (Shatabhishaj) राहु γ Aquarii Aquarius constellation map.png 06AQ40-20AQ00
25 पूर्वभाद्र्पद (Pūrva Bhādrapadā) बृहस्पति α and β Pegasi Pegasus constellation map.png 20AQ00-03PI20
26 उत्तरभाद्रपदा (Uttara Bhādrapadā) शनि γ Pegasi and α Andromedae Andromeda constellation map.png 03PI20-16PI40
27 रेवती (Revatī) बुध ζ Piscium Pisces constellation map.png 16PI40-30PI00

No comments:

Post a Comment